Ճարպակալումը քրոնիկ և բազմագործոնային հիվանդություն է, որը բնութագրվում է օրգանիզմում ճարպի ավելցուկային կուտակմամբ։ Ճարպակալումն առաջանում է, երբ սննդի միջոցով ստացվող էներգիան ավելի շատ է, քան էներգիան, որը մենք ծախսում ենք ֆիզիկական ակտիվության միջոցով։ Ոչ ճիշտ սննդակարգը; Նստակյաց ապրելակերպը; Ժառանգական նախատրամադրվածությունը; Քնի անբավարարությունը; Երկար էկրանային ժամանակը; Մի շարք մետաբոլիկ և նեյրոէնդոկրին խնդիրներ; Որոշ դեղորայքի ընդունում։ Ճարպակալումը կարող է հանգեցնել հետևյալ խնդիրներին՝ Սիրտ-անոթային համակարգի հիվանդություններ; Լյարդի ճարպային դիստրոֆիա, փորկապություն; Հոդացավեր, ոսկրային դեֆորմացիաներ; Շնչառական համակարգի հիվանդություններ; Հոգեբանական բարդույթներ։ Հետևել երեխայի սննդակարգին; Սահմանափակել սննդակարգից հեշտ յուրացվող ածխաջրերը՝ կոնֆետներ, խմորեղեն, քաղցր հյութեր, հացաբուլկեղեն և այլն; Սահմանափակել կենդանական ծագման ճարպերը՝ յուղոտ կաթնամթերք կամ մսամթերք; Ավելացնել սննդակարգում թարմ բանջարեղեն և մրգեր, ոչ յուղոտ միս; Հետևել, որ երեխան օրվա ընթացքում խմի բավարար քանակությամբ ջուր; Ավելացնել երեխայի ֆիզիկական ակտիվությունը, օր․՝ լող, վազք, ֆուտբոլ, պար և այլն։ Եթե չի հաջողվում կարգավորել երեխայի քաշը՝ հետևելով սննդակարգին և ավելացնելով ֆիզիկական ակտիվությունը, ապա պետք է դիմել մանկաբույժի։ Անհրաժեշտության դեպքում մանկաբույժը կուղղորդի երեխային էնդոկրինոլոգի խորհրդատվության, ինչպես նաև կկատարվեն մի շարք լաբորատոր և գործիքային քննություններ։ Հետազոտությունների արդյունքում կորոշվի բուժում ստանալու անհրաժեշտությունը։ «Ուիգմոր կանանց և երեխաների հիվանդանոց»-ի մանկական ներզատաբանության ծառայությանը կարող եք ծանոթանալ հղմամբ՝ https://wigmore.am/hy/wigmore-kanants-ev-erekhaneri-hivandanots/tsarayutyunner/mankakan-nerzatabanutyun

Առողջության առաջնային պահպանման օղակն առողջապահական համակարգի հիմքն ու հենասյունն է։ Այն իրականացնում է ոչ միայն բուժական եւ կանխարգելիչ միջոցառումներ, այլեւ՝ կարեւոր տեղեկատվական ու կրթական գործառույթ։ Այս օղակի բուժհաստատություններում՝ պոլիկլինիկաներում, քաղաքացին առաջին անգամ առնչվում է առողջապահական համակարգին։ Շատ կարեւոր է, որ այդ փուլում բժշկի ճիշտ աշխատանքի շնորհիվ ձեւավորվի մտածողություն, որ սեփական առողջության նկատմամբ ուշադրությունն ու պարբերական հետազոտությունները կենսական նշանակություն ունեն։ Սա է առողջական խնդիրների առաջացման ռիսկը նվազեցնելու ամենաարդյունավետ ուղին։ 2024 թ. մայիսից Երեւանում գործում են «Ուիգմոր ընտանիքի առողջության կենտրոնի» պոլիկլինիկաները՝ Կենտրոնում, Նոր Նորքում, իսկ այժմ նաեւ՝ Էրեբունի վարչական շրջանում։ Այսպիսով, մայրաքաղաքի բնակիչները կարող են ընտրել իրենց առավել հարմար մասնաճյուղը եւ լիովին անվճար օգտվել ինչպես բուժման, այնպես էլ՝ կանխարգելիչ ծառայություններից (սքրինինգային հետազոտություններ, պատվաստումներ): «Ուիգմոր ընտանիքի առողջության կենտրոնի» բուժական գծով փոխտնօրեն Լիլիթ Մարությանը, Էրեբունու մասնաճյուղի ղեկավար Սոնա Տերմենջյանը եւ Նոր Նորքի մասնաճյուղի ղեկավար Գոհար Պետրոսյանը Մեդիամաքսի հետ զրույցում պատմել են պոլիկլինիկաներում իրականացվող բուժական եւ կանխարգելիչ միջոցառումների մասին՝ ընդգծելով նաեւ առողջության պահպանման մշակույթի կարեւորությունը։ «Հիվանդությունների կանխարգելումն առավել արդյունավետ է թե՛ անհատի, թե՛ բուժհաստատության, թե՛ պետության տեսանկյունից» Լիլիթ ՄարությանԱռողջության առաջնային պահպանման օղակն առողջապահական համակարգի հենասյունն է: Առանց կիրթ, ուժեղ առաջնային օղակի հնարավոր չէ կառուցել արդյունավետ առողջապահական համակարգ, որը պատրաստ է դիմակայել առկա բազմաթիվ մարտահրավերներին: Ցավոք, այս օղակում կան որոշակի խնդիրներ, որոնք պետք է լուծենք միասնական ջանքերով:   Լիլիթ ՄարությանըԼուսանկարը` ՄեդիամաքսԱռաջնային օղակի հիմնական գործառույթներն են հիվանդությունների կանխարգելումը եւ դրանց բուժումը: Ակնհայտ է, որ կանխարգելումն առավել արդյունավետ է թե՛ անհատի, թե՛ բուժհաստատության, թե՛ պետության տեսանկյունից: Կանխարգելիչ միջոցառումների թվում շատ կարեւոր են պատվաստումներն ու սքրինինգները՝ որոշակի տարիքում պարտադիր ստուգումները, որոնք կատարվում են ըստ համապատասխան ժամանակացույցի՝ կախված տարիքից եւ ռիսկի գործոններից: Հայաստանում անպայման պետք է զարգացնել առանց գանգատի հետազոտվելու մշակույթը:Այստեղ է, որ ի հայտ է գալիս առաջնային օղակի եւս մեկ կարեւոր գործառույթ՝ տեղեկատվականն ու կրթականը: Բժիշկն է այն վստահելի անձը, որի պարտականություններից է բուժառուին ապահովել ճշգրիտ, հասանելի եւ հստակ տեղեկատվությամբ՝ հաջորդ կանխարգելիչ այցի, սքրինինգի եւ պատվաստումների վերաբերյալ։ Միեւնույն ժամանակ, բուժառուն եւս պատասխանատու է սեփական առողջության պահպանման համար՝ առաջնորդվելով բժշկի մասնագիտական խորհուրդներով: Ամբողջական նյութը հասանելի է այստեղ։

«Ուիգմոր կանանց և երեխաների հիվանդանոց»-ի բժիշկները Հանրային Հեռուստատեսության եթերում ներկայացնում են թոքաբորբի մասին ամենակարևոր տեղեկությունները՝ առաջին ախտանշանները, ռիսկի գործոնները, ճիշտ կանխարգելումը և մասնագետներին դիմելու կարևորությունը։ Դիտե՛ք տեսանյութը՝

Գեստացիոն դիաբետը առաջին անգամ հղիության ընթացքում հայտնաբերված գլյուկոզի մակարդակի բարձրացումն է։Գեստացիոն դիաբետը զարգանում է հղիությանը բնորոշ հորմոնալ փոփոխությունների հետևանքով և պահանջում է, ինչպես ապագա մայրիկի, այնպես էլ մասնագետների ուշադրությունն ու վերահսկումը։ Ինչո՞ւ է գեստացիոն դիաբետը զարգանում հենց հղիության ընթացքում Հղիության ընթացքում կնոջ օրգանիզմը անցնում է խորքային հորմոնալ վերակառուցումների և փոփոխությունների միջով։ Ընկերքը (պլացենտա) սկսում է արտադրել հղիությունն ապահովելու և պահպանելու համար անհրաժեշտ հորմոններ, սակայն այդ նույն հորմոնները կարող են նվազեցնել բջիջների ինսուլինի նկատմամբ զգայունությունը՝ առաջացնելով կայունություն ինսուլինի հանդեպ, ինսուլինառեզիստենտություն։ Որպեսզի օրգանիզմը հաղթահարի այս վիճակը, ենթաստամոքսային գեղձը պետք է արտադրի ավելի շատ ինսուլին։ Եթե այն չի հասցնում բավարար քանակությամբ արտադրել, արյան մեջ գլյուկոզի մակարդակը բարձրանում է՝ առաջացնելով գեստացիոն դիաբետ։ Կարևոր է նշել, որ գեստացիոն դիաբետը ամենևին ապագա մայրիկի մեղքը չէ։ Այն հղիության բնական գործընթացների բավական հաճախ հանդիպող հետևանք է, որը պարզապես պահանջում է աչալուրջ մասնագիտական վերահսկում։Հղիների համար գլյուկոզի նոր նորմեր․ ինչո՞ւ են դրանք սովորականից ավելի ցածր Հղիության ընթացքում գործում են գլյուկոզի ավելի ցածր նորմեր։ Պատճառը հետևյալն է․ գլյուկոզը հեշտությամբ անցնում է ընկերքի միջով և կարող է ազդել պտղի զարգացման վրա։ Մոր մոտ գլյուկոզի նորմայից բարձր ցուցանիշները կարող են հանգեցնել խնդիրների ինչպես մոր, այնպես էլ ապագա երեխայի մոտ։ Որոնք են հնարավոր խնդիրները․ Պտղի մեծ չափերը (մակրոսոմիա); ծննդաբերության ընթացքի բարդությունները; նորածնի հիպոգլիկեմիայի ռիսկը (մեծ քանակով ինսուլինի պատճառով); հղի կնոջ զարկերակային ճնշման բարձրացումը: Այս ամենից ելնելով միջազգային գործելակարգերը խորհուրդ են տալիս հղիության ընթացքում ավելի խիստ վերահսկել արյան գլյուկոզի մակարդակը և ժամանակին հայտնաբերել ցանկացած շեղում։ Պարտադիր թեստ Հայաստանում․ ի՞նչ է փոխվել 2024 թվականից Հայաստանում բոլոր հղի կանայք պարտադիր պետք է անցնեն օրալ գլյուկոզա-տոլերանտային թեսթ (ՕԳՏԹ)՝ հղիության 24–28 շաբաթում, անկախ նրանից՝ ունեն ռիսկի գործոններ, թե ոչ։ Սա կարևոր քայլ է բարդությունների կանխարգելման ուղղությամբ, քանի որ գեստացիոն դիաբետը շատ հաճախ չի ունենում արտահայտված ախտանիշներ։ Կինը կարող է իրեն լավ զգալ և չկասկածել շաքարի բարձրացման մասին։ ՕԳՏԹ-ը թույլ է տալիս ճշգրիտ հասկանալ՝ արդյոք օրգանիզմը ճիշտ է արձագանքում գլյուկոզի ծանրաբեռնվածությանը։Ինչո՞ւ է կարևոր ժամանակին հայտնաբերել գեստացիոն դիաբետը Հղիության ընթացքում գլյուկոզի բարձր մակարդակը կարող է առաջացնել մի շարք բարդություններ․ պտղի չափերի արագ աճ (մակրոսոմիա), ծննդաբերության բարդություններ, պտղաջրերի քանակի մեծացում նորածնի հիպոգլիկեմիայի ռիսկ, բարձրացած ճնշում և պրեէկլամպսիա, կեսարյան հատման և վաղաժամ ծննդաբերության հավանականության մեծացում։ Ժամանակին հայտնաբերման և ճիշտ կառավարման դեպքում հնարավոր է այս բոլոր բարդություններից խուսափել։ Գեստացիոն դիաբետի վերահսկում և բուժում Գեստացիոն դիաբետ ունեցող կանանց մեծ մասը հաջողությամբ կառավարում է արյան մեջ գլյուկոզի մակարդակը՝ ճիշտ սննդակարգի և ֆիզիկական ակտիվության միջոցով։ Եթե այս միջոցները բավարար չեն, կարող է նշանակվել ինսուլին։ Կարևոր է իմանալ․ ինսուլինը ժամանակավոր է և չի առաջացնում կախվածություն, լիովին անվտանգ է պտղի համար, նշանակվում է միայն մասնագետի հսկողությամբ։ Կանանց մեծ մասը դադարեցնում է ինսուլինը ծննդալուծումից հետո, երբ գլյուկոզի մակարդակը վերադառնում է նորմայի։ Արդյո՞ք պետք է վերահսկվել ծննդաբերությունից հետո Հաճախ ծննդաբերությունից հետո գլյուկոզի մակարդակը կայունանում է, վերադառնալով նորմին, սակայն պետք է հիշել, որ գեստացիոն դիաբետի պատմություն ունեցող կանայք ունեն հետագայում 2-րդ տիպի դիաբետի առաջացման բարձր ռիսկ։ Հետևաբար խորհուրդ է տրվում․ անցնել վերահսկիչ թեստ՝ ծննդաբերությունից 4–12 շաբաթ անց, հետագայում սքրինինգ՝ 1–3 տարին մեկ անգամ։ Ինչպե՞ս կարող է Ուիգմորն աջակցել Ձեզ այս փուլում «Ուիգմոր կանանց և երեխաների հիվանդանոց»-ի էնդոկրինոլոգների թիմը մասնագիտացած է հղիների մոտ գլյուկոզի խանգարումների կառավարման մեջ։ Մենք առաջարկում ենք․ ճշգրիտ ախտորոշում, էնդոկրինոլոգի և գինեկոլոգի համատեղ հսկողություն, անհատական սննդակարգ, գլյուկոզի մշտադիտարկման սարքերի կիրառում, անհրաժեշտության դեպքում անվտանգ ինսուլինոթերապիա, հետծննդյան հսկողություն։ Մեր նպատակն է ապահովել անվտանգ և առողջ հղիություն՝ ապագա մոր և երեխայի համար։«Ուիգմոր կանանց և երեխաների հիվանդանոց»-ի մանկական ներզատաբանության ծառայությանը կարող եք ծանոթանալ հղմամբ՝ https://wigmore.am/hy/wigmore-kanants-ev-erekhaneri-hivandanots/tsarayutyunner/mankakan-nerzatabanutyun

Երեխաներ և կենդանիներ․ համատեղ անվտանգ կեցության կանոնները։ Զրուցում ենք Ուիգմոր կանանց և երեխաների հիվանդանոցի վարակաբան Սոսե Մարգարյանի հետ: